Περιγραφή
Ο Carl Rogers μιλούσε για «μη κατευθυντική συμβουλευτική» και στη συνέχεια περιέγραψε την προσέγγιση σαν «Πελατοκεντρική» βάζοντας στο κέντρο τον φαινομενολογικό κόσμο του πελάτη και τονίζοντας την ανάγκη ο σύμβουλος να είναι πλήρως εναρμονισμένος με την εμπειρία και την πραγματικότητα, όπως τη βιώνει ο πελάτης. Την μετονόμασε αργότερα σε Προσωποκεντρική, θέλοντας να δώσει έμφαση στην σχέση συμβούλου και πελάτη, που προϋποθέτει την «συνάντηση» δύο προσώπων.
Διαμόρφωσε την άποψή του για το «πλήρες λειτουργικό άτομο» καθώς και την θεωρία του συνολικά από την εμπειρία του σαν θεραπευτής. Παρόλο που η θεωρία προσωπικότητας ακολούθησε τη θεωρία θεραπείας, είναι αλληλένδετες καθώς η μια συμπληρώνει την άλλη.
Η θεωρία προσωπικότητας βασίζεται τόσο στην φαινομενολογική όσο και στην υπαρξιστική φιλοσοφική άποψη. Από την μεν πρώτη ο C. Rogers υιοθέτησε την υποκειμενική πραγματικότητα, από τη δε δεύτερη την ικανότητα του ατόμου να καθορίζει το πεπρωμένο του στο πλαίσιο των δυνατοτήτων του.
Ο οργανισμός του ανθρώπου υποκινείται από μια και μοναδική «κινητήρια δύναμη» την τάση πραγμάτωσης, η οποία είναι μια εγγενής οργανισμική τάση και δραστηριοποιεί τον οργανισμό προς την επιβίωση, τη διαφοροποίησή του και την κατά το μέγιστο αξιοποίηση των εγγενών δυνατοτήτων του. Ο οργανισμός μέσω της τάσης πραγμάτωσης επιδιώκει διαφοροποίηση, ικανοποίηση αναγκών, ανάπτυξη, εξέλιξη και ένταξη. Εμπιστεύεται επομένως την ικανότητα του ανθρώπου για ανάπτυξη και αλλαγή αφού μάλιστα κάνει λόγο για τη «σοφία του οργανισμού» θεωρώντας δεδομένη τη θετική και αισιόδοξη ανθρώπινη φύση. Η διαρκής διεργασία, κατά την οποία οι εμπειρίες αξιολογούνται ανάλογα με το αν και κατά πόσο ικανοποιούν τις οργανισμικές ανάγκες, όπως τις βιώνει ο οργανισμός κάθε στιγμή, είναι η οργανισμική διαδικασία αξιολόγησης.
Η έννοια του εαυτού αποτελεί μια από τις βασικές παραμέτρους της θεωρίας προσωπικότητας. Ορίζεται ως το κομμάτι εκείνο του αντιληπτικού πεδίου που διαφοροποιείται και αναγνωρίζεται ως «εγώ» ή «εμένα». Αποτελεί το μέρος του οργανισμού που αναφέρεται στη συνειδητοποίηση της ύπαρξης και της λειτουργικότητας του. Ο ίδιος ορίζει τον εαυτό «ως σταθερά οργανωμένο εννοιολογικό σύνολο, που αποτελείται από τις αντιλήψεις του ατόμου και για τις σχέσεις του «εγώ» ή του «εμένα» με τους άλλους και τις ποικίλες πλευρές της ζωής καθώς και τις αξίες που σχετίζονται με αυτές τις αντιλήψεις. Η έννοια του εαυτού είναι ταυτόσημη με αυτή της αυτοαντίληψης και της αυτό-εικόνας του ατόμου, η οποία δομείται ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον και τους σημαντικούς άλλους.
Πρωταρχική ανάγκη του εαυτού είναι αυτή για θετική αναγνώριση. Όπως για τον οργανισμό κινητήρια δύναμη είναι η τάση πραγμάτωσης έτσι και για τον εαυτό κινητήρια δύναμη είναι η τάση αυτοπραγμάτωσης. Στην πρώτη περίπτωση καθοδηγητικό ρόλο έχει η οργανισμική αξιολογητική διαδικασία ενώ στην δεύτερη η ανάγκη για θετική αναγνώριση από το περιβάλλον. Ωστόσο η θετική αναγνώριση προσφέρεται συχνά με προϋποθέσεις που θέτει το περιβάλλον και κυρίως οι σημαντικοί άλλοι. Τις προϋποθέσεις αυτές ο C. Rogers ονόμασε «όρους αξίας» και είναι αυτοί, που επηρεάζουν την αυτό-εικόνα και περιορίζουν τη συμβολοποίηση εμπειριών που δεν ταιριάζουν με αυτούς. Η υιοθέτηση ενδοβολημένων όρων αξίας μεταφέρει το κέντρο αξιολόγησης του ατόμου από το εσωτερικό του σε μια εξωτερική εστία αξιολόγησης.
Ουσιαστικά ο εαυτός εσωτερικεύει όρους αξίας τρίτων σαν να είναι δικές του, σαν να καταλήγει σε αυτές ελεύθερα και ανεξάρτητα. Με αυτόν τον τρόπο η ανάγκη για θετική αναγνώριση οδηγεί στην αποδοχή και υιοθέτηση όρων αξίας που οδηγούν σε κατεύθυνση αντίθετη με την οργανισμική τάση πραγμάτωσης του ατόμου. Αυτή η ασυμβατότητα της τάσης πραγμάτωσης με την τάση αυτοπραγμάτωσης επιφέρει ψυχολογική δυσπροσαρμογή στο άτομο και συνοδεύεται από ένταση και εσωτερική σύγχυση. Σε αυτή την περίπτωση ο εαυτός στην προσπάθειά του να προστατεύσει και να διατηρήσει την αυτό-εικόνα του καταφεύγει σε αμυντικές συμπεριφορές, διαστρεβλώσεις και αρνήσεις και υιοθετεί μια άκαμπτη στάση.
Όταν η τάση πραγμάτωσης συμπορεύεται με την τάση αυτοπραγμάτωσης, υπάρχει συμφωνία οργανισμικής εμπειρίας και αυτό-εικόνας, οπότε το άτομο είναι ανοικτό σε νέες εμπειρίες και αντιλαμβάνεται τη ζωή ως μια διαρκή εξελισσόμενη διαδικασία. Αποκτά εμπιστοσύνη στον εαυτό του, απαλλάσσεται από την εμμονική ανάγκη αποδοχής από τους άλλους, εσωτερικεύοντας έτσι την εστία αξιολόγησης του, κάνει ελεύθερες επιλογές και παίρνει την ευθύνη για αυτές και τα επακόλουθα τους, γίνεται αυτόνομο, πιο λειτουργικό και κοινωνικό, με μια λέξη «πρόσωπο».
Η Προσωποκεντρική θεραπεία βασίζεται στην πεποίθηση ότι η ανθρώπινη ύπαρξη παρακινείται από την τάση πραγμάτωσης δηλαδή την έμφυτη τάση του οργανισμού να χρησιμοποιεί όλες τις δυνατότητες του για τη συντήρηση και την προαγωγή της ολόπλευρης ανάπτυξης του. Επομένως, τα μέσα που χρειάζεται για να κάνει αλλαγές υπάρχουν ήδη μέσα του.
Η επίτευξη αυτών των αλλαγών προϋποθέτει την ύπαρξη συγκεκριμένων ευνοϊκών συνθηκών. Το 1957 ο Carl Rogers δημοσίευσε τις «Αναγκαίες και Επαρκείς Συνθήκες της Θεραπευτικής Αλλαγής», οι οποίες έχουν ως εξής:
- Δύο πρόσωπα βρίσκονται σε επαφή
- Ο πρώτος που θα ονομάσουμε «πελάτη», βρίσκεται σε κατάσταση ασυμβατότητας, είναι ευάλωτος ή αγχωμένος
- Ο δεύτερος, τον οποίο θα ονομάσουμε σύμβουλο, είναι αυθεντικός και ολόκληρος μέσα στη σχέση
- Ο σύμβουλος βιώνει άνευ όρων θετική αποδοχή για τον πελάτη
- Ο σύμβουλος βιώνει μια ενσυναισθητική κατανόηση του εσωτερικού πλαισίου αναφοράς του πελάτη και προσπαθεί να επικοινωνήσει αυτή την κατανόηση του πελάτη
- Η επικοινωνία της ενσυναισθητικής κατανόησης και της άνευ όρων αποδοχής του συμβούλου στον πελάτη επιτυγχάνεται τουλάχιστον ως ένα ελάχιστο βαθμό
Οι παραπάνω συνθήκες είναι απαραίτητες προκειμένου να δημιουργηθεί το κλίμα εμπιστοσύνης που απαιτείται για μια ουσιαστική συνάντηση θεραπευτή-πελάτη και για την ανάπτυξη μια βαθιάς σχέσης μεταξύ τους. Σε αυτή την μοναδική σχέση βασίζεται η Προσωποκεντρική θεραπεία.
Στόχοι του Προγράμματος
Στόχος μας είναι η αποφοίτηση Συμβούλων Ψυχικής Υγείας – Προσωποκεντρικής Προσέγγισης, οι οποίοι θα ασκούν το επάγγελμα (εφόσον το επιθυμούν), τηρώντας τον κώδικα ηθικής και δεοντολογίας της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής Εταιρίας Συμβουλευτικής, και της Ελληνικής Προσωποκεντρικής και Βιωματικής Εταιρείας, διατηρώντας υψηλό επίπεδο πρακτικής, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα των υπηρεσιών που θα παρέχουν στους συμβουλευόμενους. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από μια εκπαιδευτική διαδικασία που όχι μόνο μεταφέρει θεωρητικές αξίες, αλλά και τις εφαρμόζει έμπρακτα καθ’ όλη την διάρκεια της εκπαίδευσης. Τα παραπάνω απεικονίζονται και στον Κώδικα Εκπαιδευτικής δεοντολογίας που έχει θεσπίσει και εφαρμόζει η σχολή και οφείλουν να ακολουθούν οι σπουδαστές.
Σε ποιους απευθύνεται το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα
Το πρόγραμμα απευθήνεται σε ειδικούς ψυχικής υγείας ( Ψυχολόγους, ψυχοθεραπευτές κλπ) σε αποφοίτους ανθρωπιστικών σπουδών και υπό προυποθέσεις σε αποφοίτους άλλων ειδικοτήτων
