Περιγραφή
Η συναλλακτική ανάλυση είναι μια θεωρία της προσωπικότητας. Θεμελιωμένη από τον Eric Berne, Kαναδό ψυχίατρο. Έχει σαν πεδία εφαρμογής την Συμβουλευτική( Counseling), την Ψυχοθεραπεία ( Psychotherapy) , την Εκπαίδευση ( Educational) και την Εργασία ( Organizational).
Ο Berne θεωρεί πως ένας γενικός στόχος στη ζωή για τους ανθρώπους είναι η αυτονομία που ορίζεται σαν την απελευθέρωση ή ανάκτηση της ικανότητας του για επίγνωση, αυθορμητισμό και οικειότητα. Η οικειότητα δεν είναι εγωιστικός ατομικός στόχος. Είναι μια κατάληξη, η οποία προϋποθέτει άλλους ανθρώπους και επιπλέον μπορεί να θεωρηθεί σαν κοινωνικός στόχος ,όχι μόνο για τα άτομα άλλα και για ομάδες, οργανισμούς, κοινότητες και κοινωνίες.
Ο Berne αναγνώρισε τρεις καταστάσεις του Εγώ: Το Παιδί τον Ενήλικα και τον Γονέα.
Μια κατάσταση του Εγώ είναι μια σειρά από σχετιζόμενες συμπεριφορές, σκέψεις και συναισθήματα. Είναι ένα τρόπος με τον οποίο εκδηλώνουμε ένα μέρος της προσωπικότητας μας σε μια δεδομένη στιγμή.
Ο Γονέας και το Παιδί είναι παρελθοντικές επιρροές. Ο Γονέας είναι ένα σύνολο συναισθημάτων, στάσεων, συμπεριφορών, που μοιάζουν με εκείνες της πατρικής μορφής ενώ το Παιδί είναι ένα σύνολο συναισθημάτων, στάσεων, συμπεριφορών ,που είναι υπολείμματα της παιδικής ηλικίας .Ενώ η κατάσταση του Ενήλικα χαρακτηρίζεται από αυτόνομα συναισθήματα, στάσεις και συμπεριφορές στο παρόν.
Υπάρχουν κάποιες βασικές έννοιες , οι οποίες διαμορφώνουν τα θεμέλια της θεωρίας της συναλλακτικής ανάλυσης. Μια από αυτές είναι το Σενάριο Ζωής.
Η ΣΑ θεωρεί πως η προέλευση των προβλημάτων είναι αποτέλεσμα του «σεναρίου ζωής» ενός ατόμου . Κάθε ένας από εμάς στη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας γράφει μια ιστορία ζωής για τον εαυτό του. Αυτή η ιστορία έχει μια αρχή, μια μέση και ένα τέλος. Γράφουμε τη βασική πλοκή στην βρεφική μας ηλικία, πριν ακόμα μεγαλώσουμε αρκετά και αρχίσουμε να προφέρουμε τις πρώτες μας λέξεις. Αργότερα , στην παιδική μας ηλικία, προσθέτουμε περισσότερες λεπτομέρειες. Το μεγαλύτερο μέρος της ιστορία μας έχει γραφτεί μέχρι την ηλικία των επτά ετών. Αργότερα, στην εφηβεία μας, ίσως να αναθεωρήσουμε την ιστορία μας. Ως ενήλικες, συνήθως δεν έχουμε πια επίγνωση της ιστορίας που γράψαμε για τη ζωή μας. Παρόλ’ αυτά είναι πιθανό να τη ζήσουμε πιστά. Ασυνείδητα, είναι πιθανό να φτιάξουμε έτσι την ζωή μας, ώστε να μετακινούμαστε προς την τελική σκηνή που είχαμε αποφασίσει όταν ήμασταν βρέφη.
Ο Bern υποστηρίζει πως το μικρό παιδί έχει ήδη ορισμένες πεποιθήσεις για τον εαυτό του και για τους ανθρώπους γύρω του και αυτές οι πεποιθήσεις είναι πιθανόν ότι θα τον ακολουθήσουν σε όλη του την ζωή, γνώστες και ως θέσεις ζωής και μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
- Είμαι εντάξει – είσαι εντάξει: το παιδί που επιλεγεί αυτή την θέση είναι πιθανό να δημιουργήσει ένα σενάριο νικητή.
- Δεν είμαι εντάξει – είσαι εντάξει: το παιδί που επιλέγει αυτή την θέση είναι πιθανόν ότι θα γράψει μια κοινότυπη ιστορία ζωής ή μια ιστορία που στην οποία θα είναι ηττημένο.
- Είμαι εντάξει – δεν είσαι εντάξει: το παιδί ίσως δημιουργήσει μια βάση για ένα σενάριο που επιφανειακά δείχνει να ανήκει σε ένα νικητή . Έχει τη πεποίθηση ότι πρέπει να είναι εκείνο πρώτο και οι άλλοι δεύτεροι .Ίσως το καταφέρει για ένα χρονικό διάστημα, εκπληρώνοντας τις επιθυμίες του, άλλα μόνο με συνεχή προσπάθεια .Οι άνθρωποι γύρω του θα κουραστούν να είναι διαρκώς ηττημένοι και θα το απορρίψουν, και από προφανής νικητής θα αλλάξει σε ηττημένο.
- Δεν είμαι εντάξει – δεν είσαι εντάξει: είναι το πιθανό θεμέλιο για ένα σενάριο ηττημένου. Το παιδί αυτό έχει πειστεί ότι η ζωή είναι μάταιη και γεμάτη απόγνωση .Βλέπει τον εαυτό του διαρκώς χαμένο και απωθητικό .Πιστεύει ότι κανείς δεν θα το βοηθήσει, γιατί κανείς δεν είναι εντάξει . Άρα θα γράψει το σενάριο του, γύρω από σκηνές στις οποίες απορρίπτεται και απορρίπτει.
Σε ποιους απευθύνεται το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα
Το πρόγραμμα απευθύνεται κατά κύριο λόγο σε: ψυχολόγους, ψυχιάτρους, κοινωνικούς λειτουργούς και επαγγελματίες ψυχικής υγείας και υπό προϋποθέσεις και σε αποφοίτους άλλων ανθρωπιστικών επιστημών( εκπαιδευτικοί, κοινωνιολόγοι, ανθρωπολόγοι κλπ). Η ολοκλήρωση της εκπαίδευσης οδηγεί στην απόκτηση του πιστοποιητικού εξειδικευμένης επιμόρφωσης στην συνθετική συναλλακτική ανάλυση.
