Οι βασικές αρχές της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Η εξ αποστάσεως ή online/διαδικτυακή εκπαίδευση έχει εξελιχθεί σε ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του χώρου της εκπαίδευσης τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 και την περίοδο μετά τις καραντίνες και τα μέτρα ασφαλείας.

Αυτός ο τρόπος μάθησης επιτρέπει στους φοιτητές να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες εξ αποστάσεως, χωρίς την ανάγκη συστηματικής -ή και καθόλου- φυσικής παρουσίας στα μαθήματα. Χάρη στην ολοένα και περισσότερο προηγμένη τεχνολογία και τις δυνατότητες που μας προσφέρει, είμαστε πλέον σε θέση να αξιοποιήσουμε καλύτερες ευκαιρίες στην εκπαίδευση και να επιτύχουμε τους μαθησιακούς μας στόχους.

Πλεονεκτήματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Η online εκπαίδευση αποτελεί ένα από τα βασικότερα και ισχυρότερα εργαλεία της σύγχρονης εκπαίδευσης συγκεντρώνοντας πολλά προτερήματα που την καθιστούν από τα προτιμώτερες μορφές εκπαίδευσης στις μέρες μας:

Γλυτώνεις χρόνο

Το γεγονός ότι μπορείς απλώς να ανοίξεις τον υπολογιστή ή το κινητό σου από το σπίτι ή οπουδήποτε αλλού βρίσκεσαι για να παρακολουθήσεις τα μαθήματα και δεν χρειάζεται να σπαταλήσεις χρόνο για την προετοιμασία και την μετακίνηση μέχρι τη σχολή, είναι αρκετά δελεαστικό. Οποιοσδήποτε στους σημερινούς γρήγορους ρυθμούς της ζωής, όπου ο χρόνος είναι περιορισμένος και οι υποχρεώσεις πολλές, θα επέλεγε μια γρήγορη και λιγότερο χρονοβόρα λύση για την εκπαίδευσή του, ώστε να μπορέσει να ανταπεξέλθει και στις υπόλοιπες υποχρεώσεις του ευκολότερα, χωρίς την πίεση του χρόνου. Τα online μαθήματα δεν είναι δεσμευτικά σε μια ρουτίνα που απαιτεί χρονικά κάτι παραπάνω από την παρακολούθηση του μαθήματος και αφήνουν το περιθώριο για περισσότερο ελεύθερο χρόνο μέσα στη μέρα, ή τουλάχιστον χρόνο τον οποίο μπορείς να αξιοποιήσεις όπως θέλεις.

Ευελιξία

Με την διαδικτυακή εκπαίδευση, οι φοιτητές έχουν την ελευθερία να δημιουργήσουν το δικό τους πρόγραμμα και να υπολογίσουν το πότε θα διαβάσουν ή θα ολοκληρώσουν τις εργασίες τους και γενικά, να δρομολογήσουν τη μελέτη τους με τους δικούς τους ρυθμούς. Ένα μεγαλύτερο ποσοστό όσων επιλέγουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι στην πραγματικότητα άτομα που εργάζονται. Η διαδικτυακή εκπαίδευση επιτρέπει σε αυτούς τους φοιτητές να βρίσκουν χρόνο για να σπουδάσουν, χωρίς να παρεμβαίνει στο ήδη απασχολημένο πρόγραμμά τους. Μπορεί κανείς να μελετήσει μετά τη δουλειά, τη νύχτα ή τα Σαββατοκύριακα. Επίσης, μπορείς να επιλέξεις κάποιο πρόγραμμα διαδικτυακής εκπαίδευσης που να βολεύει με το υπόλοιπο πρόγραμμά σου, να επιλέξεις εσύ τις ώρες, κάτι στο οποίο δε μπορείς να επέμβεις στα πλαίσια ενός κλασικού πανεπιστημίου. Το εκπαιδευτικό υλικό και η διδασκαλία μπορούν να ληφθούν διαδικτυακά ανά πάσα στιγμή. Έτσι, ειδικά στην περίπτωση που εργάζεσαι ή έχεις άλλες δεσμεύσεις στην καθημερινότητά σου, μπορείς να εξισορροπήσεις καλύτερα την επαγγελματική και την προσωπική σου ζωή όσο σπουδάζεις.

Προσβασιμότητα

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση εξαλείφει τα γεωγραφικά εμπόδια, επιτρέπωντας στους φοιτητές από όλο τον κόσμο να έχουν πρόσβαση στην ποιοτική εκπαίδευση. Αυτό είνια ιδιαίτερα επωφελές για άτομα που μένουν σε απομακρυσμένες περιοχές ή που έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε εκπαιδευτικά ιδρύματα. Τα διαδικτυκά μαθήματα παρέχουν ίσες ευκαιρίες μάθησης, δίνοντας στους φοιτητές τη δυνατότητα να αποκτήσουν γνώσεις ανεξάρτητα από το που μένουν και τις εκπαιδευτικές δυνατότητες της τοποθεσίας τους.

Ευκολία & άνεση

Οι φοιτητές έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν από την άνεση του σπιτιού τους. Ένας οικείος, ήσυχος χώρος έναντι ενός πολυσύχναστου, αποπνικτικού αμφιθεάτρου διαλέξεων θα μπορούσε να λειτουργήσει πιο αποδοτικά για κάποιους. Επίσης, δεν υπάρχει ανταγωνισμός, τουλάχιστον σε πραγματικό χρόνο, κάτι που θα μπορούσε να αποτελεί ένα πρόσθετο άγχος. Επομένως, αν μια πανεπιστημιακή αίθουσα γεμάτη κόσμο σου προκαλεί άγχος σε σημείο να μη μπορείς να συγκεντρωθείς στο αντικείμενο των σπουδών σου, η εκπαίδευση από το σπίτι μπορεί να σου παρέχουν ένα πολύ πιο παραγωγικό περιβάλλον.

Εξατομίκευση στη γνώση

Τέλος, η διαδικτυακή εκπαίδευση συνδυάζει τη χρήση σεμιναρίων, υλικού ηλεκτρονικής μάθησης και συνεδριών μαθημάτων βιντεοδιάσκεψης για να προσφέρει γνώση στους μαθητές. Έχει την ευκολία πρόσβασης σε υλικο και διαλέξεις ανά πάσα στιγμή, παρέχοντας στους εκπαιδευόμενους τη δυνατότητα ανασκόπησης και επαληπτικής αξιολόγησης. Αυτό σημαίνει ότι, οι μαθητές με διαφορετικές ικανότητες μπορούν να έχουν την ευκαιρία να κατανοήσουν το μάθημα με λεπτομέρεια. Επιτρέπεται στα άτομα να εξατομικεύσουν τη μαθησιακή τους εμπειρία με βάση τις προτιμήσεις και τους τρόπους μάθησης που λειτουργούν καλύτερα για τον καθένα, στη δική τους ταχύτητα. Αυτή η προσέγγιση ανταποκρίνεται σε ποικίλες μαθησιακές ικανότητες, αφήνοντάς σου το περιθώριο να δώσεις περισσότερη έμφαση στα περιεχόμενα και να αφιερώσεις περισσότερο ή λιγότερο χρόνο, αντίστοιχα, διευκολύνοντας την καλύτερη κατανόηση των μαθημάτων.

Μειονεκτήματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Παρόλα αυτά, η διαδικτυακή εκπαίδευση, λόγω της φύσης της που δεν συμβαδίζει με την συμβατική και καθιερωμένη μορφή μάθησης, μπορεί να παρουσιάζει ορισμένες αδυναμίες:

Έλλειψη κοινωνικής αλληλεπίδρασης

Ένα αντεπιχείρημα στα παραπάνω είναι ότι οι φοιτητές, ενώ θα έχουν την ευελιξία στο πρόγραμμά τους και την άνεση του χώρου τους, δεν θα έχουν την ευκαιρία να αληλεπιδράσουν σε προσωπικό επίπεδο. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση περιορίζει τους φοιτητές μόνο σε μαθήματα και εκπαιδευτικό υλικό που βασίζονται στο διαδίκτυο. Αν και μπορούν να αλληλεπιδράσουν μέσω αιθουσών συνομιλίας, πινάκων συζήτησης, email ή/και λογισμικού τηλεδιάσκεψης, η εμπειρία δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτή μιας παραδοσιακής πανεπιστημιούπολης.

Χρειάζεται πειθαρχία

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση απαιτεί υψηλά επίπεδα αυτοελέγχου και πειθαρχίας από τους φοιτητές. Χωρίς την τακτική δομή και την υπευθυνότητα που παρέχεται στα πλαίσια μιας φυσικής αίθουσας, ορισμένα άτομα μπορεί να δυσκολεύονται να παραμείνουν συγκεντρωμένα. Με την απουσία φυσικών ερεθισμάτων, οι πιθανότητες να αποσπαστεί η προσοχή τους και να χασουν το κίνητρο να παρακολουθήσουν είναι μεγαλύτερες. Η αναβλητικότητα και η έλλειψη αυτοπειθαρχίας μπορεί να έχουν σημαντική επίδραση και να φέρουν πολύ αρνητικά αποτέλεσμα στη μαθησιακή σου εμπειρία και επίδοση.

Τεχνικά ζητήματα

Κάθε φοιτητής που επιθυμεί να εγγραφεί σε πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης πρέπει να επενδύσει σε μια σειρά εξοπλισμού, όπως υπολογιστή, κάμερα web και σταθερή σύνδεση στο ίντερνετ. Δεν υπάρχει καμία απολύτως σωματική επαφή μεταξύ των εκπαιδευόμενων και των εκπαιδευτών, καθώς η διδασκαλία παρέχεται μέσω διαδικτύου. Αυτή η υπερβολική εξάρτηση από την τεχνολογία είναι ένα σημαντικό μειονέκτημα στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Σε περίπτωση οποιασδήποτε δυσλειτουργίας λογισμικού ή υλικού, η συνεδρία του μαθήματος θα σταματήσει, κάτι που μπορεί να διακόψει τη διαδικασία εκμάθησης. Επιπλέον, η περίπλοκη φύση της τεχνολογίας που χρησιμοποιείται στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση περιορίζει μόνο την ηλεκτρονική εκπαίδευση σε μαθητές που είναι γνώστες των υπολογιστών και της τεχνολογίας.

Αμφισβητούμενη αξιοπιστία διαδικτυακών πτυχίων

Παρά τις ευκολίες που προσφέρει, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση εξακολουθεί να μην είναι η καλύτερη επιλογή για πολλούς, λόγω έλλειψης ποιοτικών μελών Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού. Ακόμη και αν οι εκπαιδευτές είναι πλήρως καταρτισμένοι και έμπειροι, μπορεί να δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, καθώς έχουν συνηθίσει σε άλλες συνθήκες και ρυθμούς. Ο σχεδιασμός και η παράδοση του μαθήματος διαφέρει πολύ και μπορεί πολλές φορές να μην φτάνει ο χρόνος ή να μη δίνεται η απαραίτητη έμφαση σε σημαντικά περιεχόμενα ή ενότητες. Αυτά και άλλες προκλήσεις, όπως η έλλειψη σωστής αξιολόγησης των φοιτητών ή η ανεπαρκής πρακτική εκπαίδευση, εφαρμογή και εμπειρία μπορούν να καταστήσουν αμφισβητήσιμη την αξιοπιστία των πτυχίων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Επιπλέον, πολλοί εργοδότες δεν δέχονται διαδικτυακά πτυχία, καθώς εξακολουθεί να υπάρχει το στίγμα που συνοδεύει την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Έτσι, οι φοιτητές θα πρέπει να αξιολογήσουν εάν τα διαδικτυακά τους πτυχία μπορούν να είναι κατάλληλα για την εργασία με την οποία σκοπεύουν να ασχοληθούν. Το γεγονός ότι πολλές φορές δε αναγνωρίζονται, αποθαρρύνει τους φοιτητές από το να επιλέξουν ένα πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ακόμα και όταν το πτυχίο που αποκτάται είναι γνήσιο και ανταγωνιστικό στην αγορά εργασίας.

Η διαδικτυακή εκπαίδευση έχει γίνει πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Όπως κάθε εκπαιδευτική μέθοδος, έχει προτερήματα, αλλά και αδύναμα σημεία, σε σύγκριση με την παραδοσιακή μορφή εκπαίδευσης και παρόλο που μπορεί να μην κάνει για όλους, αποτελεί μια εναλλακτική που αξίζει να λαμβάνεται υπόψη όταν κοιτάς τι επιλογές έχεις.
Εξετάζοντας, λοιπόν, τα παραπάνω, θα πρέπει να ζυγίσεις, με βάση με τον τομέα απασχόλησης σου, τις δυνατότητές σου και τον χρόνο που μπορείς να διαθέσεις, τα υπέρ και τα κατά της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και να καταλήξεις στο αν είναι κάτι που θα ταίριαζε σε εσένα.