Προσαρμογή φοιτητών στην πανεπιστημιακή ζωή: το συναίσθημα της νοσταλγίας (homesickness)

Για πολλούς ανθρώπους, το Πανεπιστήμιο αποτελεί, ίσως, την πρώτη φορά που αποχωρίζονται το σπίτι τους, την οικογένειά τους, τις ανέσεις και τη ρουτίνα που τόσα χρόνια είχαν συνηθίσει να έχουν. Όταν καλούνται να κάνουν μια τόσο ξαφνική αλλαγή και μάλιστα σε τόσο νέα ηλικία, δεν είναι απίθανο να αισθανθούν πως τους λείπει το σπίτι τους και οι παλιές τους συνήθειες.
Η νοσταλγία (homesickness) είναι αυτό το αίσθημα άγχους που προκαλείται από τον αποχωρισμό από οικεία άτομα και μέρη. Το να φύγει κανείς από το σπίτι για σπουδές είναι μία πολύ συνηθισμένη αιτία.

Η προσαρμογή μπορεί να είναι δύσκολη για τον οποιονδήποτε πάει να ζήσει για σπουδές μακριά από τους δικούς του ανθρώπους και τα δικά του μέρη, είτε πρόκειται για σπουδές στο εξωτερικό, σε μια εντελώς ξένη χώρα, είτε για μια κοντινή πόλη στη χώρα του.

Η νοσταλγία εμφανίζεται πιο συχνά στην αρχή του ακαδημαϊκού έτους, ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις οι φοιτητές προσαρμόζονται στη ζωή στο Πανεπιστήμιο πολύ πιο γρήγορα, αλλά βιώνουν αυτό το αίσθημα νοσταλγίας αργότερα, όταν “χτυπά” η πραγματικότητα του Πανεπιστημίου. Είναι, επίσης, σύνηθες να νιώσουν νοσταλγία τις εβδομάδες μετά από διακοπές, πχ των Χριστουγέννων, αφού έχουν περάσει χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους τους στο σπίτι.

Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν αναλόγως το άτομο και μπορεί να εκδηλώνονται με πολλούς τρόπους, περιλαμβάνοντας τα εξής: πονοκεφάλους, αίσθημα θυμού ή νευρικότητας, λύπη, ανασφάλεια, άγχος ή πανικό, αισθήματα μοναξιάς, απομόνωσης ή απόσυρσης, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ακόμα και διαταραχές του ύπνου και έλλειψη της όρεξης ή της συγκέντρωσης.

Τι μπορείς να κάνεις;

Η νοσταλγία μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρότερα ζητήματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη, γι’αυτό και είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί.

Ωστόσο, πρέπει να θυμόμαστε πως είναι απολύτως φυσιολογικό να νοσταλγούμε οικεία περιβάλλοντα και πρόσωπα και να δυσκολευόμαστε να προσαρμοστούμε σε νέα δεδομένα.

Δεν είναι πάντα εύκολο να παραδεχτεί κανείς πώς νιώθει, δεδομένου των προσδοκιών που έχουν καθιερωθεί όσον αφορά το Πανεπιστήμιο και την “φοιτητική ζωή”. Το να λέει κανείς σε κάποιο νέο φοιτητή, πως πρόκειται “για τα καλύτερα χρόνια της ζωής του” μπορεί συχνά να επιδεινώσει τη νοσταλγία, κάνοντας τα άτομα να ντρέπονται ή να νιώθουν αδύναμα λόγω του γεγονότος ότι δεν ταυτίζονται.

Σκέφτονται ότι δεν υπάρχει λόγος να αισθάνονται νοσταλγία για το σπίτι τους, εφόσον στην ηλικία που είναι, θα έπρεπε υποτίθεται να θέλουν την ανεξαρτησία και την ελευθερία τους.

Πώς μπορείς, λοιπόν, να αντιμετωπίσεις αυτά τα αρνητικά συναισθήματα;

Βγες έξω και μείνε απασχολημένος

Αντί να κάθεσαι στο δωμάτιό σου, βγες έξω ακόμα και αν είναι μόνο για λίγο. Το να πας για ένα καφέ με φίλους ή συμφοιτητές, να παραβρεθείς σε μια συνάντηση, να πας στο γυμναστήριο, ακόμα και απλώς να είσαι συνεπής στις διαλέξεις και τα μαθήματά σου, είναι πράγματα που θα σε βοηθήσουν να απομακρύνεις το μυαλό σου από τα πράγματα που σου λείπουν και να ξεχαστείς. Ο προγραμματισμός κοινωνικών δραστηριοτήτων θα σου δώσει να έχεις πράγματα για τα οποία να ανυπομονείς, αλλά και θα σε βοηθήσει να δημιουργήσεις ένα κοινωνικό δίκτυο στα πλαίσια της ζωής στο πανεπιστήμιο.

Μια ακόμα εναλλακτική είναι οι προσφερόμενες από την πανεπιστημιούπολη ευκαιρίες και δραστηρίοτητες, όπως για παράδειγμα η συμμετοχή σε μια αθλητική / θεατρική ή οποιαδήποτε δημιουργική ομάδα ή φοιτητικό σύλλογο. Επίσης, τα πανεπιστήμια γνωρίζουν ότι οι φοιτητές ενδέχεται να αισθάνονται μόνοι, γι’αυτό και φιλοξενούν ή διοργανώνουν τακτικά διαφόρων ειδών εκδηλώσεις, ούτως ώστε να ενθαρρύνουν την ευχάριστη καθημερινότητα στην πανεπιστημιούπολη και να τους φέρουν πιο κοντά.

Εξερεύνησε το νέο σου περιβάλλον

Ένας από τους κυριότερους λόγους για τους οποίους νιώθουμε νοσταλγία έχει να κάνει με το ότι βρισκόμαστε σε άγνωστα περιβάλλοντα. Για το λόγο αυτό, είναι μια πολύ καλή ιδεά να αφιερώσεις χρόνο για να εξερευνήσεις και να μάθεις τη νέα σου πόλη, ώστε να νιώσεις περισσότερο σαν το σπίτι σου μέρα με τη μέρα. Προηγούμενοι φοιτητές αναφέρουν, μετά την αποφοίτηση, πως από τα πράγματα για τα οποία έχουν μετανιώσει περισσότερο, ήταν ότι δεν “γνώρισαν” την πανεπιστημιακή τους πόλη όσο θα ήθελαν.

Θα μπορούσες να ανακαλύψεις τα αξιοθέατα της περιοχής ή άλλα μέρη τα οποία θα άξιζε να επισκεφθείς, να κάνεις εθελοντική εργασία στην τοπική κοινότητα ή απλώς να εξοικειωθείς με ό,τι είναι διαθέσιμο στην πανεπιστημιούπολη. Σκέψου πως θα βρίσκεσαι σε αυτή την πόλη για περιορισμένο χρονικό διάστημα και είναι μια ευκαιρία που πρέπει να αξιοποιήσεις στο έπακρο.

Προσάρμοσε τον χώρο σου

Το να πάρεις μαζί σου αγαπημένα προσωπικά αντικείμενα ή άλλα πράγματα από το σπίτι σου ή που σου θυμίζουν το σπίτι σου, θα μπορούσε να κάνει την κατάσταση πιο ανώδυνη, καθώς θα κάνει το νέο σου χώρο όσο το δυνατό πιο οικείο και προσωπικό. Πάρε μαζί σου ό,τι χρειάζεται για να νιώσεις πιο άνετα στο νέο σου περιβάλλον και διακόσμησε το δωμάτιό σου ή τον χώρο σου με το δικό σου στυλ.

Διατήρησε επαφή (σε λογικά πλαίσια)

Είτε πρόκειται για ένα μήνυμα ή τηλεφώνημα, είτε για μια ομαδική συνομιλία σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο, είτε για την καθιέρωση βιντεοκλήσεων κάθε τόσο, είναι σημαντικό να κρατήσεις επαφή με την οικογένεια και τους φίλους σου. Θα σε βοηθήσει να μετριάσεις τον φόβο πως κάτι χάνεις και θα αισθάνεσαι πως έχεις εμπλοκή, σε κάποιο βαθμό, με αυτό που συμβαίνει στο σπίτι.
Ωστόσο, η υπερβολική επικοινωνία μπορεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα και να σε κάνει να νιώσεις περισσότερο την απόσταση. Το ζητούμενο σε αυτή την περίπτωση είναι, να μην αφήσεις την επικοινωνία με τους ανθρώπους από το σπίτι να είναι πιο συχνή από αυτή με τους ανθρώπους στο πανεπιστήμιο.

Φρόντισε να εστιάσεις στο εδώ και τώρα και να μην χάνεις χρόνο με τα νέα άτομα που γνωρίζεις. Δώσε στον εαυτό σου την ευκαιρία να βρει ένα δίκτυο υποστήριξης και στο πανεπιστήμιο. Βρες μια ισορροπία μεταξύ της επιστροφής στο σπίτι και της εγκατάστασης στο νέο σου περιβάλλον. Θυμήσου πως οι φίλοι και η οικογένειά σου θα ειναι εκεί και μπορείς να τους επισκεφθείς όποτε θέλεις. Εκμεταλλεύσου τις ευκαιρίες να μοιραστείς τη νέα σου κοινότητα με την οικογένεια ή τους φίλους σου, προσκαλώντας τους να επισκεφθούν την πανεπιστημιούπολη.

Απόφυγε τις συγκρίσεις

Ένας από τους μεγαλύτερους μύθους για το πανεπιστήμιο είναι ότι κάθε μέρα είναι ένα ξέφρενο πάρτυ, πως είσαι ξέγνοιαστος, χωρίς καθόλου ευθύνες και με το κυριότερο μέλημα την διασκέδαση. Είναι εύκολο να βλέπεις ό,τι ανεβάζουν οι συνομήλικοί σου στα social media και να πιστεύεις ότι δεν διασκεδάζεις όσο οι άλλοι ή ότι κάτι κάνεις λάθος. Μην ξεχνάμε, όμως, ότι στα μέσα κοινωνικής δικτυώσης, ο καθένας δείχνει συγκεκριμένες πτυχές και στιγμές της ζωής του, που πολλές φορές δεν αποτελούν ακριβή αναπαράσταση ή αντικατοπτρισμό της πραγματικής ζωής.

Γι’αυτό, προσπάθησε να μην συγκρίνεις την φοιτητική σου εμπειρία με των άλλων και μην έχεις μη ρεαλιστικές προσδοκίες για τη ζωή στο πανεπιστήμιο -θα υπάρχουν και λιγότερο ενθουσιώδεις μέρες και αυτό δεν θα έπρεπε να είναι πρόβλημα-.

Μίλησε γι’αυτό
Αν η νοσταλγία φτάσει σε μη διαχειρίσιμα επίπεδα, σε σημείο που δυσκολεύεσαι να ανταπεξέλθεις στις υποχρεώσεις και την καθημερινότητά σου, θα ήταν καλό να μιλήσεις σε κάποιον γι’αυτό. Τα περισσότερα πανεπιστήμια παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες, στις οποίες μπορούν οι φοιτητές να απευθυνθούν για στήριξη και συμβουλές, σχετικά με το πώς να αντιμετωπίσουν τα συναισθήματά τους.

Στην περίπτωση προϋπάρχουσων παθήσεων ψυχικής υγείας, όπως άγχος ή κατάθλιψη, η νοσταλγία μπορεί να τις πυροδοτήσει. Το να μιλήσεις σε κάποιον και να εξωτερικεύσεις τις ανησυχίες σου μπορεί να κρατήσει μια τέτοια υποτροπή υπό έλεγχο. Ακόμα και αν δεν υπήρχαν από πριν, η νοσταλγία σε κρίσιμες μεταβατικές περιόδους της ζωής μπορεί να γίνει αιτία για να εμφανιστεί κάποια τέτοια πάθηση, γι’αυτό χρειάζεται να εντοπίζονται και να αναγνωρίζονται τέτοια συναισθήματα το συντομότερο δυνατό.

Φρόντισε τον εαυτό σου

Μπορεί να ακούγεται απλό, όμως ένα καλό πρόγραμμα ύπνου, η σωστή διατροφή, η άσκηση και ο ποιοτικός χρόνος με φίλους μπορούν να ενισχύσουν την ευημερία μας, τόσο σωματικά, όσο και ψυχικά. Ακόμα, το να διατηρείς καλές, υγιείς συνήθειες, αλλά και το να κάνεις πράγματα που σε χαροποιούν και σε γεμίζουν, πχ κάποιο χόμπι, μπορεί να σε βοηθήσει να βρεις τις ισορροπίες σου.

Δώσε χρόνο

Δεν υπάρχει άμεση λύση για την αντιμετώπιση της νοσταλγίας, είναι κάτι που απαιτεί χρόνο και υπομονή. Οι μεταβατικές περίοδοι, όπως η επιστροφή στην πανεπιστημιούπολη μετά από διάλειμμα ή διακοπές μπορεί να φέρουν πίσω αυτά τα συναισθήματα.
Δεν πρέπει, επίσης, να ξεχνάμε πως ο καθένας έχει τους δικούς του χρόνους και ρυθμούς. Άλλοι προσαρμόζονται πολύ έυκολα σε νέες καταστάσεις και άλλοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να συνηθίσουν.

Το να παραμένεις δραστήριος μπορεί να κάνει αυτά τα συναισθήματα να κατευνάσουν. Δεν είναι απίθανο, παρ’όλα αυτά, να υπάρξουν και στιγμές που να αισθανθείς έτσι ξανά μετά από καιρό.
Η νοσταλγία μπορεί να εκδηλωθεί οποιαδήποτε στιγμή, ακόμα και στο τελευταίο έτος της σχολής. Οπότε, μην πιέσεις τον εαυτό σου και δώσε του το περιθώριο να νοσταλγήσει τα μέρη και τους ανθρώπους που άφησε πίσω -δεν είσαι ούτε ο πρώτος, ούτε ο τελευταίος-.